ทักษะการอ่าน: การจับใจความสำคัญ

การจับใจความสำคัญ

การอ่านเพื่อจับใจความสำคัญ หมายถึง การอ่านเพื่อเก็บสาระสำคัญของเรื่อง เช่น เก็บความมุ่งหมายของเรื่อง เก็บเนื้อเรื่องที่สำคัญ เก็บความรู้หรือข้อมูลที่น่าสนใจตลอดจนแนวความคิดหรือทรรศนะของผู้เขียน

ใจความสำคัญ หมายถึง ใจความที่สำคัญและเด่นที่สุดในย่อหน้า เป็นแก่นของย่อหน้าที่สามารถครอบคลุมเนื้อความในประโยคอื่น ๆ ในย่อหน้านั้น หรือเป็นประโยคที่สามารถเป็นหัวเรื่องของย่อหน้านั้นได้ ถ้าตัดเนื้อความของประโยคอื่นออกหมดก็สามารถสื่อสารได้เข้าใจ เป็นใจความหรือประโยคเดี่ยว ๆ ได้โดยไม่ต้องมีประโยคอื่นประกอบ ในแต่ละย่อหน้าจะมีใจความสำคัญเพียงประโยคเดียว หรืออย่างมากไม่เกิน ๒ ประโยค

พลความ หมายถึง ใจความหรือประโยคที่ขยายความประโยคใจความสำคัญ เป็นใจความสนับสนุน หรือให้ตัวอย่างซึ่งแต่ละย่อหน้าอาจมีประโยคที่เป็นพลความหลาย ๆ ประโยค

ลักษณะของใจความสำคัญ มีดังนี้

๑. ใจความสำคัญเป็นข้อความที่ทำหน้าที่ครอบคลุมใจความของข้อความอื่น ๆ ในตอนนั้นๆ ได้หมด ข้อความอื่นนอกนั้นเป็นเพียงรายละเอียดหรือส่วนขยายของใจความสำคัญเท่านั้น

๒. ใจความสำคัญของข้อความหนึ่ง ๆ หรือย่อหน้าหนึ่ง ๆ ส่วนมากจะมีเพียงประการเดียว

๓. ใจความสำคัญส่วนมากมีลักษณะเป็นประโยค อาจเป็นประโยคเดียวหรือประโยคซับซ้อน

๔. ใจความสำคัญที่มีลักษณะเป็นประโยคส่วนมากจะปรากฏอยู่ต้นข้อความ

การพิจารณาใจความสำคัญ

ใจความสำคัญจะปรากฏอยู่ในตำแหน่งของข้อความดังต่อไปนี้

๑. ใจความสำคัญที่ปรากฏอยู่ในแต่ละย่อหน้า ดังนี้

๑.๑ ใจความสำคัญอยู่ในตำแหน่งต้นของย่อหน้า และมีรายละเอียดวางอยู่ในตำแหน่ง

๑.๒ ใจความสำคัญอยู่ในตำแหน่งท้ายของย่อหน้า โดยกล่าวถึงรายละเอียดต่าง ๆ

อย่างคลุม ๆ ไว้ก่อนในตอนต้น

๑.๓ ใจความสำคัญอยู่ในตำแหน่งตอนต้นและตอนท้าย มีรายละเอียดอยู่ตรงกลาง

๑.๔ ใจความสำคัญอยู่ในตำแหน่งกลางย่อหน้า มีรายละเอียดอยู่ตอนต้นกับตอนท้าย

๒. อ่านจับใจความสำคัญที่ปรากฏรวมอยู่ในหลาย ๆ ย่อหน้า

การอ่านเพื่อจับใจความสำคัญแบบนี้มีหลักปฏิบัติตามขั้นตอน ดังนี้

๒.๑ อ่านอย่างคร่าว ๆ พอเข้าใจ

๒.๒ อ่านให้ละเอียด

๒.๓ อ่านแล้วถามตัวเองว่า เรื่องนี้มีใคร ทำอะไร ที่ไหน เมื่อไร อย่างไร ทำไม

อนึ่ง การตั้งคำถามไม่จำเป็นต้องเหมือนกันทั้งหมด อาจจะต้องเปลี่ยนไป

ตามเงื่อนไขของงานเขียน เช่น เรื่องอะไร ใครเป็นผู้เขียน ความว่าอย่างไร

๒.๔ รวบรวมคำตอบข้อ ๒.๓ มาเรียบเรียงให้สละสลวย และมีความเหมาะสมตามลำดับความสำคัญของเนื้อความ

วิธีจับใจความสำคัญ

วิธีจับใจความสำคัญมีหลายอย่าง ขึ้นอยู่กับความชอบว่าจะทำอย่างไร เช่น ขีดเส้นใต้ หรือตีเส้นล้อมกรอบข้อความสำคัญ การใช้สีต่าง ๆ กัน แสดงความสำคัญมากน้อยของข้อความ

การทำบันทึกย่อก็เป็นกระบวนการส่วนหนึ่งของการอ่านและจับใจความสำคัญที่ดีและได้ผล แต่

ผู้อ่านควรย่อด้วยภาษาและสำนวนของตนเอง ไม่ควรย่อหน้าด้วยการตัดเอาใจความสำคัญมาเรียงต่อกัน เพราะวิธีนี้อาจทำให้ผู้อ่านพลาดสาระสำคัญบางตอนไป อันเป็นเหตุให้การตีความผิดพลาด

คลาดเคลื่อนได้

ตัวอย่างการจับใจความสำคัญ

๑. สุนทรภู่เป็นกวีเอกคนหนึ่งของไทย งานนิพนธ์ของท่านแทรกคติชีวิตไว้มาก คติดังกล่าวมิได้มาจากพุทธศาสนาโดยตรงทั้งหมด คติส่วนใหญ่ได้มาจากประสบการณ์ในชีวิตจริงของสุนทรภู่เอง คติในกลอนของสุนทรภู่จึงจับใจคนทั่วไป

ใจความสำคัญ

สุนทรภู่เป็นกวีเอกคนหนึ่งของไทย งานนิพนธ์ของท่านแทรกคติชีวิตไว้มาก

อยู่ส่วนต้นของข้อความ

พลความหรือส่วนที่มาขยายคือ

คติดังกล่าวมิได้มาจากพุทธศาสนาโดยตรงทั้งหมด คติส่วนใหญ่ได้มาจากประสบการณ์ในชีวิตจริงของสุนทรภู่เอง คติในกลอนของสุนทรภู่จึงจับใจคนทั่วไป

ชื่อ.............................ชั้น..............เลขที่........

แบบฝึกหัด

การจับใจความสำคัญ

“”””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””””

กิจกรรมที่ ๑

นักเรียนอ่านข้อความต่อไปนี้แล้วบอกว่า ข้อความใดคือใจความสำคัญ

๑. “ยิ้มเป็นคุณลักษณะพิเศษของมนุษย์อย่างหนึ่ง ซึ่งหาไม่ได้จากบรรดาสัตว์ที่มีชีวิตอยู่ในโลก สัตว์บางชนิดเรายกย่องกันว่าแสนจะฉลาด สามารถฝึกได้นานาประการ แต่ฝึกให้ยิ้มนั้นฝึกไม่ได้จะแสดงความดีใจหรือพอใจได้แต่ด้วยท่าทางอย่างอื่น เช่น กระดิกหาง เคล้าแข้งเคล้าขาตะกุยตะกาย เป็นต้น ไม่สามารถแสดงออกมาทางสีหน้าได้ คนเท่านั้นที่ยิ้มได้”